Олон улсын хэмжээнд хийгдсэн шинэ судалгаагаар Монгол Улс донтох зан үйлд хамгийн бага өртөмтгий таван улсын тоонд багтжээ. Судалгаа нь зөвхөн статистикт үндэслээгүй бөгөөд түүх, соёл, нийгмийн зан төлөв, сэтгэл зүйн хүчин зүйлсийг нэгтгэн харьцуулсан цогц дүн шинжилгээнд тулгуурласан байна.
Судалгаанд тулгарсан гол эх сурвалжууд:
- Сэтгэл зүйд нөлөөлөх бодис болон мөрийтэй тоглоомын түүхэн хэрэглээ
- ДЭМБ, WHO Mental Health Surveys, Our World in Data зэрэг байгууллагуудын статистик
- Үндэстний соёл, уламжлал, нийгмийн хандлагыг илэрхийлсэн аналитик эх сурвалж
- Донтох зан үйлийн нийгэмд үзүүлэх нөлөөний харьцуулалт
Тогтвортой байдал ба тэсвэр тэвчээрийн үндэс
Судалгаагаар Монгол, Япон, Энэтхэг, Өмнөд Солонгос, Финлянд улсууд донтох зан үйлд хамгийн бага өртдөг улсууд хэмээн тодорхойлогджээ.
Энэ нь санамсаргүй тохиолдол бус, харин дараах хүчин зүйлстэй холбоотой:
- Түүхэн ёс заншил, уламжлалт соёлд суурилсан өөрийгөө хянах чадвар
- Хариуцлагатай, дотоод хяналттай амьдралын хэв маяг
- Шашны суртахуун, ёс зүйн зарчимд тулгуурласан хүмүүжил
“Тал нутгийн нүүдэлчин амьдрал сул дорой байдлыг үл тэвчдэг орчин байсан. Амьд үлдэх нь аз биш, харин зан чанарын шалгуур байв” хэмээн судалгаанд дурджээ.
Энэ амьдралын хэв маяг нь монголчуудад сэтгэл хөдлөл, үйлдлээ хянах чадвар суулгасан бөгөөд дуртай зүйлээ хэтрүүлэлгүй, донтохгүйгээр хүртдэг дадлыг төлөвшүүлжээ.
Сэтгэл зүйн онцлог ба гаднын нөлөөнд тэсвэртэй байдал
Судлаачдын ажигласнаар монголчууд:
- Өндөр өөрийн хяналт, аналитик сэтгэлгээтэй
- Сурталчилгаа, чиг хандлага, нийгмийн манипуляцид амархан автдаггүй
- Түүхэн уламжлалаараа төвлөрсөн удирдлагаас ангид, бие даасан сэтгэлгээтэй нийгмийг бүтээж чадсан
“Түүхийн туршид төвлөрсөн дэглэм давамгайлсан нийгэмд хүмүүсийн хариуцлагын мэдрэмж сул болж, донтох зан үйлд өртөмтгий байдал нэмэгддэг. Монголын жишээнд харин ч эсрэгээр — бие даасан сэтгэлгээ, хариуцлага өндөртэй хандлага сэтгэл зүйн тэсвэр тэвчээрийн суурь болсон” хэмээн судлаачид онцолжээ.
